ต้นแดง
รหัสพันธุ์ไม้ 8-6310204-05-001
ชื่อภาษาอังกฤษ Iron Wood
ชื่อวิทยาศาสตร์ Xylia xylocarpa (Roxb.) Taub.
ชื่อวงศ์ Leguminosae-Mimosoideae
ลักษณะทางพฤกศาสตร์
ต้น
ต้นไม้แดง จัดเป็นไม้ยืนต้นที่มีขนาดกลางไปจนถึงขนาดใหญ่ โดยมีความสูงประมาณ 25 เซนติเมตร หรืออาจสูงถึง 30-40 เซนติเมตร ลำต้นของไม้แดงกลม ตรง เปลา ลักษณะของต้นจะเป็นทรงเรือนยอด เปลือกของลำต้นมีสีเทาอมแดง เวลาตกสะเก็ดจะแตกออกเป็นแบ่นกลมบางๆ รอบบริเวณลำต้น
ใบ
ลักษณะใบของต้นไม้แดงจะเป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น ใบมีช่อยาวประมาณ 10-20 เซนติเมตร ก้านใบยาว 2-7 เซนติเมตร โดยในแต่ละช่อจะมีใบประกอบประมาณ 4-5 คู่ ใบย่อยรูปทรงไข่หรือรูปทรงรี แผ่นใบมีความกว้างประมาณ 7-20 เซนติเมตร ฐานใบมักเบี้ยว ปลายใบแหลม ใบอ่อนจะมีขนปกคลุมอยู่ประปราย ส่วนใบแก่จะไม่มีขน ใบมีสีเขียว
ดอก
ดอกมีสีเหลืองขนาดเล็ก ออกดอกเป็นช่อทรงกลมแบบเดี่ยว กลิ่นดอกมีความหอมอ่อนๆ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของดอกมีประมาณ 1.4 เซนติเมตร ดอกมีขนสีเหลืองปกคลุมอยู่ทั่วทั้งดอกกลีบดอก มี
5 กลีบ ซึ่งกลีบดอกและกลีบรองจะเชื่อมติดกันเป็นรูปทรงระฆัง เกสรตัวผู้มี 10 ก้าน แยกออกจากกันแบบอิสระ โดยดอกของต้นไม้แดงจะออกดอกในช่วงเดือนกุมภาพันธุ์ ถึงเดือนมีนาคม
ผล
ต้นไม้แดงมีลักษณะผลเป็นฝัก ฝักแบนแข็ง รูปขอบขนานเรียวและมีความโค้งงอบริเวณส่วนปลาย ฝักไม้แดงยาวประมาณ 7-10 เซนติเมตร ผิวฝักเรียบ มีสีน้ำตาลอมเทา เมื่อฝักแก่จะแตกออกเป็น 2 ซีก เปลือกฝักเมื่อแตกออกจากกันแล้วจะบิดงอ ภายในฝักมีเมล็ดประมาณ 60-10 เมล็ด ฝักต้นไม้แดงจะแก่ในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคม
ประโยชน์ของต้นไม้แดง
- ไม้แดงมีเนื้อไม้แข็งแรง ทนทาน สามารถทนทานต่อแรงกระแทกได้สูง อีกทั้งยังทนต่อปลวกหรือแมลง
กัดกิน จึงนำมาแปรรูปใช้ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย นิยมใช้ในการก่อสร้างอาคารบ้านเรือน เช่น ทำเสาบ้าน รอด ตง ใช้ทำกระดานพื้นบ้าน ฝาบ้าน เป็นต้น นอกจากนั้นยังสามารถนำไปทำเป็นเครื่องไม้เครื่องมืออุปกรณ์ต่างๆ เช่น ใช้ทำด้าม ทำหมอนรางรถไฟ ทำคันไถ ครง สาก ฯลฯ
- การปลูกไม้แดงมีประโยชน์เชิงระบบนิเวศน์ ช่วยรักษาความสมดุลของดินและสร้างความชุ่มชื้น
ปรับปรุงคุณภาพเชิงสิ่งแวดล้อม ช่วยชะลอการพังทลายของหน้าดิน ใช้ในระบบวนเกษตร เนื่องจากไม้แดงมีการแผ่รากในวงกว้าง จึงสามารถช่วยยึดหน้าดินได้ดี
- ปลูกเพื่อตกแต่งสวน ช่วยสร้างร่มเงา ทำให้เกิดความร่มรื่น นิยมปลูกบริเวณบ้านเรือน ข้างถนน หรือ
ในสวนสาธารณะ
- ใช้ประโยชน์จากกิ่งไม้แดง ที่แห้งหรือหล่นลงจากต้น นำมาทำเป็นเชื้อเพลิง ก่อไฟ หรือตัดต้นมาแปร
รูปเป็นถ่าน โดยไม้แดงสามารถให้ความร้อนได้ดี และมีค่าความร้อนสูงถึง 7,384 แคลอรีต่อกรัม
- ต้นไม้แดง มีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพร สามารถรักษาโรคได้หลายอาการ เช่น เปลือกที่มีรสฝาด ช่วย
แก้อาการท้องร่วง ช่วยสมานธาตุ ส่วนแก่น ช่วยแก้อาการท้องเสีย เป็นยาบำรุงโลหิต ช่วยลดไข้ และช่วยลดอาการอักเสบต่างๆ เป็นต้น
การปลูกต้นแดง หรือต้นไม้แดง แนะนำให้ปลูกในช่วงต้นของฤดูฝน ช่วยให้กล้าพันธุ์สามารถเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว และมีอัตราการรอดตายสูง ช่วยระยะเวลาที่ย้ายลงแปลงปลูกควรเป็นช่วงเดือนพฤษภาคาถึงเดือนกรกฎาคม สิ่งสำคัญต้องเลือกกล้าพันธุ์ที่มีความสมบูรณ์ แข็งแรง หรือเลือกจากระดับความสูงเป็นปัจจัยแรก ก่อนการนำกล้าพันธุ์ลงไปปลูกประมาณ 1 อาทิตย์ ควรรดน้ำเพียงวันละ 1 ครั้ง จากเดิมที่ต้องรดน้ำทั้งเช้าและเย็น แต่ให้ลดลงมาเหลือเพียงแค่ตอนเช้าหรือตอนเย็น รดน้ำเพียงครั้งเดียวต่อวันเท่านั้น การปลูกไม้แดงควรปลูกในที่กลางแจ้ง มีอากาศถ่ายเทได้สะดวก เพื่อให้ต้นไม้แดงสามารถรับแสงแดดได้อย่างเต็มที่ ก่อนนำไปปลูกควรรดน้ำให้ชุ่ม ระยะการปลูกที่เหมาะสมคือ 2 x 3 เมตร หลังจาก 2-3 เดือนผ่านไป หากพบว่ามีต้นไม้แดงบางต้นตายหรือไม่เจริญเติบโต ให้ซ่อมหรือนำต้นอื่นไปปลูกทดแทน การปลูกต้นไม้แดงจะสามารถเจริญเติบโตได้ดีในดินที่เหมาะสมแนะนำเป็นดินร่วนซุย ต้นไม้แดงมีอัตราการเจริญเติบโต คือ ต้นไม้แดงอายุ 5 ปี จะมีความสูงประมาณ 25 ฟุต มีเส้นรอบวงกลม 10 นิ้ว และต้นไม้แดงอายุ 10 ปี จะมีความสูงประมาณ 60 ฟุต มีเส้นรอบวงกลม 22 นิ้ว
สำหรับการขยายพันธุ์ต้นแดง นิยมขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด เมล็ดที่ใช้ควรเป็นเมล็ดที่มีความสมบูรณ์ การเก็บเมล็ดสามารถเก็บได้ทั้งจากพื้นดิน หรือบนต้น โดยการนำฝักแก่มาแกะเมล็ดออก ก่อนนำเมล็ดไปตากแดดทิ้งไว้ประมาณ 1-2 วัน เมล็ดสามารถเก็บไว้ได้นานสุด 4 เดือน หลังจากที่เพาะเมล็ดลงหลุมแล้ว ควรรดน้ำทุกกวัน วันละ 2 ครั้ง ดินที่ใช้เพาะควรเป็นดินเหนียวผสมดินร่วน ตามด้วยการผสมปุ๋ยขี้วัว ในอัตราส่วน 4 : 2 : 1
ต้นไม้แดงสามารถกระจายพันธุ์ได้เองตามธรรมชาติในประเทศไทยของเราพบได้ในภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้ โดยเฉพาะบนที่ราบหรือบนภูเขา แต่ที่ราบต้นไม้แดงจะสามารถเจริญเติบโตได้ดีกว่า แม้ในปัจจุบันต้นไม้แดงจะไม่ค่อยเป็นที่นิยมในการปลูกมากนัก แต่ก็มีคนจำนวนไม่น้อยที่ชื่นชอบหรือนิยมปลูกต้นไม้ชนิดนี้ เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย โดยเฉพาะการนำไม้แดงไปแปรรูปใช้ในการก่อสร้าง ทำเสา ทำฝ้า บันได ผนัง ฯลฯ ที่สำคัญต้นไม้แดงยังมีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพรสามารถรักษาโรคได้หลายอาการ ซึ่งคนโบราณมีการใช้ประโยชน์จากต้นไม้แดงมายาวนาน รวมถึงใช้ทำเป็นเชื้อเพลิง ทำถ่านก่อไฟ เนื่องจากไม้แดงให้ความร้อนค่อนข้างสูง
ค้นจากเว็บไซด์ ค้นเมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม 2565 https://kaset.today/%e0%b8%9e%e0%b8%b1%e0%b8%99%e0%b8%98%e0%b8%b8%e0%b9%8c%e0%b9%84%e0%b8%a1%e0%b9%89/%e0%b8%95%e0%b9%89%e0%b8%99%e0%b9%84%e0%b8%82%e0%b9%88%e0%b9%80%e0%b8%99%e0%b9%88%e0%b8%b2/
อ้างใน https://khampear.go.th/dsf/543-melodorum.html
จัดทำโดย งานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ องค์การบริหารส่วนตำบลตูมใหญ่ อ.คูเมือง จ.บุรีรัมย์
เมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม 2565